Aby móc w pełni wykorzystać ukryty w naszych roślinach potencjał konieczna jest wiedza, na temat warunków w jakich dobrze się one czują. Jeśli zajmujemy się hodowlą indoor takie sprawy jak odpowiednie oświetlenie czy sprawna wentylacja są kluczowe dla odnoszenia sukcesów. W poniższym artykule przyjrzymy się tym kwestiom oraz omówimy w skrócie jak urządzić naszą wewnętrzną hodowlę tak, by rośliny dostawały wszystko co konieczne dla ich prawidłowego rozwoju.

   Światło

Pierwszą rzeczą, nad którą musimy się dobrze zastanowić jest to jaką lampę wybierzemy do oświetlania naszych roślin. O rodzajach lamp znajdziecie na naszym blogu inny artykuł: Odpowiednie światło dla twojej hodowli. W tym miejscu opowiemy o tym czym światło jest dla roślin i jakie parametry mogą nam pomóc w doborze odpowiedniej lampy dla naszych potrzeb.

   Barwa światła

W skrócie: światło jest częścią promieniowania elektromagnetycznego, a o jego barwie decyduję długość fal wyrażana w nanometrach (nm) i tak np. światło o długości 680 nm ma kolor czerwony, a 480 niebieski. Najprostszym przykładem na uświadomienie sobie tej zależności jest tęcza, która jest po prostu rozszczepionym białym światłem. Widzimy wówczas na niebie uszeregowane barwy od fioletowego do czerwieni.

Barwa światła najbardziej dla naszych roślin istotna mieści się między 400 a 700 nm   i nazywana jest promieniowaniem aktywnym fotosyntetycznie (PAR). Właśnie to promieniowanie (oraz CO₂, substancje odżywcze i wodę) rośliny wykorzystują do procesu fotosyntezy. Podczas fotosyntezy powstaje tlen, który wydostaje się do atmosfery oraz cukry, dzięki którym roślina może się rozwijać. Ilość cukrów, które w ten sposób zostaną wytworzone, przekłada się bezpośrednio na zdrowie rośliny, jak i na plon, który przyniesie. Z tych właśnie powodów dostarczenie odpowiedniego światła jest dla naszej hodowli tak ważne.

Przy hodowli indoor najbardziej istotnymi widmami światła są: niebieskie (w tym fioletowe) 400-500 nm oraz czerwone (w tym żółte i pomarańczowe) 570-700 nm. Pierwsze jest istotne w fazie wzrostu, drugie podczas kwitnienia, jednak zapewnienie jak najszerszego widma PAR prowadzi do najlepszych wyników.     

Poza ogólnie przyjętą skalę PAR wykracza UV oraz Far-red. Promieniowanie UV jest szkodliwe zarówno dla roślin jak i zwierząt, jednak jego pasmo UV-A 315-400 nm, może być z korzyścią wykorzystywane do zwiększenia produkcji żywicy. Produkowane są specjalne lampy typu HPS lub LED, emitujące tę barwę światła, idealną na ostatnie tygodnie kwitnienia roślin.

Far-red ma długości fal 700-780 nm i jak dowiodły badania jej wpływ na proces fotosyntezy jest duży. Ma pozytywny wpływ na proces kiełkowania, wzrostu rośliny i powstawiania kwiatów. Far-red przyspiesza proces kwitnienia. To widmo światła mogą wytworzyć bardzo dobre lampy LED.

Najmniej aktywności wzbudza w roślinach światło zielone (500-570 nm) co może się przydać. Jeśli chcemy obejrzeć nasze rośliny w nocy, nie zakłócając ich dobowego cyklu najlepiej posługiwać się właśnie tą barwą światła do ich oświetlenia.

  Intensywność światła

Intensywność promieniowania PAR mówi nam o tym ile światła, koniecznego dla fotosyntezy, dotrze na daną przestrzeń w konkretnym czasie. Wiedzę na ten temat uzyskamy dzięki znajomości parametrów:

PPF (Photosynthetic photon flux) - jest to ilość światła produkowanego przez jego źródło w trakcie sekundy, wyrażana w μmol/s (μmol to mikromol). Da nam to liczbę fotonów światła przy samym jego źródle.

Aby dowiedzieć się ile PAR dociera do konkretnego obszaru musimy znać PPFD (Photosynthetic photon flux density) mierzonego w μmol/m²/s. Dzięki temu pomiarowi wiemy jak wiele z fotonów wytworzonych przez lampę dociera do roślin.

Producenci lamp często podają jedynie wartość PPF. Na PPFD lampy ma wpływ np. rodzaj zastosowanego odbłyśnika, odległość od roślin czy rozmiar uprawy.

   Właściwości lamp

Bardzo często przy zakupie lampy możemy się dowiedzieć ile wytwarza ona lumenów (lm), jednak dla hodowcy nie jest to tak istotna informacja jak PPF, gdyż lumeny mówią nam o całym wytwarzanym przez lampę świetle, a nie o PAR czyli świetle faktycznie wykorzystywanym przez rośliny w procesie fotosyntezy.

Moc lampy wyrażana jest w Watach (W).

Skuteczność lub efektywność źródła światła zwykle podawana jest w μmol/s na każdy wykorzystany W energii elektrycznej lub μmol/J. Dzięki temu konkretnemu pomiarowi najłatwiej jest porównywać ze sobą poszczególne lampy.

Temperatura chromatyczna (barwowa) - to podawana w stopniach Kelvina (K) charakterystyka widma światła białego. Upraszczając: im niższa temperatura chromatyczna tym bardziej lampa o takiej specyfikacji nadaje się do kwitnienia. Dla przykładu lampa MH na wzrost powinna mieć około 6400 K, a HPS do fazy kwitnienia 2000 K.

     Wentylacja

Oprócz światła niezwykle ważnym czynnikiem jest powietrze, którym oddychają rośliny. Odpowiednia wentylacja oprócz zapewnienia cyrkulacji, doprowadzania powietrza bogatego w CO₂ może również służyć do kontroli temperatury czy poziomu wilgotności. Słowem, bez dobrej wentylacji ani rusz z porządna hodowlą indoor.

   Jaki wentylator potrzebuję?

Odpowiedź na to pytanie nie jest bynajmniej prosta. Aby zapewnić odpowiednią wentylację musimy wziąć pod uwagę kilka czynników. Po pierwsze należy obliczyć kubaturę pomieszczenia uprawowego czyli jego objętość. Działanie jest łatwe długość x szerokość x wysokość. Moc wentylatorów wyrażana jest w Watach, a ich wydajność w m³/h i to ta druga wartość będzie nas bardziej interesowała.

Jeśli mamy dobre warunki, czyli lampy nie produkują nadmiaru ciepła, wilgotność jest na odpowiednim poziomie, rury odprowadzające i doprowadzające są proste, wówczas wystarczy pomnożyć kubaturę przez 60, co daje nam wymianę powietrza raz na minutę.

Przykład: Jeśli mamy pomieszczenie uprawowe o wymiarach 120cmx120cmx200cm to jego kubaturę liczymy w ten sposób: 1,2 x 1,2 x 2 = 2,88 Zatem jego kubatura wynosi 2,88 m². Aby obliczyć wydajność wentylatora wyciągającego dla tego pomieszczenia mnożymy kubaturę razy 60, czyli: 2,88 x 60 = 172,8 m³/h.

Może się zdarzyć, że trzeba będzie zwiększyć wymianę powietrza (np. z powodu zbyt wysokiej temperatury czy zbyt wysokiej wilgotności) do nawet pięciu razy na minutę, trzeba wówczas pomnożyć kubaturę pomieszczenia razy 300. Moc wentylatorów musi też być większa jeśli system rur doprowadzających i odprowadzających powietrze jest poskręcany, gdyż każdy taki zakręt zmniejsza ciśnienie powietrza.

Jednym z głównych powodów, dla którego dostarczamy roślinom świeże powietrze jest konieczna dla ich rozwoju dawka CO₂. Jeśli więc suplementujemy dwutlenek węgla, możemy kupić wentylator o mniejszej wydajności.

Growerzy pracujący na lampach MH/HPS produkujących duże ilości ciepła często obliczają konieczną wydajność wentylacji bazując nie na kubaturze, ale na mocy lamp. Wówczas na każdy W zużywany przez lampę trzeba odprowadzić 1m³/h. Przy tym sposobie obliczania system wentylacyjny będzie kosztował znacznie więcej jednak nie powinniśmy mieć wówczas problemów z temperaturą, zwłaszcza przy zastosowaniu odbłyśników wentylowanych.

Gdy oprócz odprowadzania zamierzamy również doprowadzać powietrze z zewnątrz, co zawsze jest wskazane o ile jest możliwe, wydajność wentylatorów powinna dzielić się następująco: ⅔ wydajności wentylator odprowadzający, a ⅓ wentylator doprowadzający.

Przy zakupie filtra należy pamiętać, żeby jego wydajność była większa niż wentylatora o ok. 10-20%. 

   Problemy z hałasem

Częstym problemem hodowców związanym z wentylacją jest hałas, który generują wentylatory i powietrze przelatujące przez rury. Rozwiązaniem w takiej sytuacji może być specjalny wentylator typu silent lub zabudowany wentylator radialny. Oprócz tego świetnie sprawdzają się przewody izolowane pcv, włóknem szklanym lub wełną mineralną oraz tłumiki akustyczne. Być może nie zawsze będziemy potrzebować, aby wentylator działał z pełną mocą, np. podczas fazy wzrostu gdy wysoki poziom wilgotności nie przeszkadza, a jest wręcz wskazany, możemy zmniejszyć działanie wentylatora. Niektóre wentylatory mają wbudowane regulatory obrotów, a jeśli nie, to można dokupić łatwe w obsłudze sterowniki zewnętrzne, służące do tego celu. A jeśli wentylator będzie chodził na mniejszych obrotach to będzie też działał ciszej.

   Cyrkulacja wewnątrz

Nie należy też zapominać o ruchu powietrza wewnątrz pomieszczenia uprawowego. Dzięki zamontowaniu wentylatorów mieszających zapewnimy równą temperaturę oraz wilgotność w całym pomieszczeniu. Dodatkowo, delikatny ruch powietrza kołyszący łodygami znacznie wzmocni ich strukturę, dzięki czemu roślina “wie”, że może sobie pozwolić na większy plon.